In januari 1965 deed messen-, scharen- en grasmaaimachineslijper Tjerk Vermaning een archeologische vondst die hem in één klap de bekendste amateurarcheoloog van Nederland maakte. Hij ontdekte vuurstenen werktuigen die circa 50.000 jaar geleden door Neanderthalers gemaakt zouden zijn. Deze vondst was het begin van een geruchtmakende periode in de Nederlandse archeologie. Vanaf 8 juli 2018 presenteert het Drents Museum de tentoonstelling De Zaak Vermaning, waarin het leven van de vinder centraal staat.

In de ban van de Neanderthaler
Tjerk Vermaning (1929 1987) was al op jonge leeftijd geïnteresseerd in archeologie. Rond zijn dertigste, na het zien van de vuistbijl van Wijnjeterp, raakte hij in de ban van de Neanderthaler en zijn vuurstenen werktuigen. Hij bracht vele uren door op geploegde Drentse akkers, op zoek naar de werktuigen van die uitgestorven mensensoort. De eerste jaren had hij weinig succes, maar begin 1965 ontdekte hij, vlakbij de televisietoren van Hoogersmilde, twee groepen werktuigen waarover de wetenschappers direct enthousiast waren. Het was de eerste keer dat in Noord-Nederland meerdere werktuigen bij elkaar werden gevonden. De ouderdom van de vondst werd geschat op zo n 50.000 jaar. In de jaren daarna ontdekte hij nog enkele vindplaatsen, in Hijken en Eemster.

Echt of vals?
Vermanings vondsten werden aangekocht door musea en gepubliceerd in vaktijdschriften. Vermaning kreeg de Culturele Prijs van Drenthe en daarnaast nog een jaarlijkse toelage om te kunnen blijven zoeken. De vinder wilde echter meer: een eredoctoraat en een baan bij het Drents Museum. Naarmate de tijd verstreek, verslechterde de verhouding tussen Vermaning en de wetenschap. Nader onderzoek leidde tot de conclusie dat de vondsten recent vervaardigd waren. In 1977 werd Vermaning door de rechtbank in Assen veroordeeld wegens oplichting, maar een jaar later sprak het hof in Leeuwarden hem vrij, omdat niet bewezen werd geacht dat hij de artefacten zelf had vervaardigd. Het hof liet in het midden of de stenen echt of vals waren.

De Zaak Vermaning
De tentoonstelling De Zaak Vermaning  Over een markant amateurarcheoloog in Drenthe neemt je mee op reis door het leven van Tjerk Vermaning. Wie was Vermaning en hoe ontstond zijn interesse voor het verre verleden? Ook zijn relatie met de pers wordt belicht, want die was zonder uitzondering op zijn hand in zijn confrontatie met de wetenschap. In de tentoonstelling is een groot aantal van Vermanings vondsten te zien, zowel de falsificaties (uit Hoogersmilde, Hijken en Ravenswoud) als de echte voorwerpen die hij op verschillende plaatsen in Drenthe vond. Ook zijn inspiratiebron  de vuistbijl van Wijnjeterp  is in de tentoonstelling opgenomen. Diverse filmopnames en geluidsfragmenten brengen de eigenzinnige amateurarcheoloog tot leven.

Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt het gelijknamige boek De Zaak Vermaning, een uitgave van WBOOKS (Zwolle). De publicatie telt 160 pagina s en kost ¬ 24,95. Het boek is vanaf 8 juli 2018 verkrijgbaar in de Museumshop.

De Affaire Vermaning
Tegelijkertijd met de tentoonstelling voert PeerGrouP van woensdag 5 september tot en met zondag 30 september 2018 de grootschalige locatietheatervoorstelling De Affaire Vermaning op. De opvoering vindt plaats in Hoogersmilde, vlakbij de plek waar Vermaning zijn eerste spraakmakende vondsten deed. De productie is een komisch spektakel over de omstreden Drentse amateurarcheoloog. Het script is van de hand van Jan Veldman en de rol van Tjerk Vermaning wordt gespeeld door acteur Mads Wittermans. Tickets en informatie: www.peergroup.nl

Datum & tijd:
Zondag 8 juli 2018 t/m zondag 13 januari 2019

Kosten:
Reguliere kosten

Locatie:
Drents Museum