Een historische sensatie , zo noemde archivaris Egbert Brink van het Drents Archief de melkbus uit 1942 die vorig jaar werd opgegraven. In de zwaar verroeste bus zat een deel van het bevolkingsregister van Diever. Deze bijzondere vondst is na een grondige restauratie vanaf 2 januari tijdens openingstijden te zien in het Drents Archief. Het exposeren van de bus met inhoud markeert daarmee de start van het programma 75 jaar vrijheid.

De melkbus werd in oktober 2018 met behulp van een metaaldetector gevonden door Ferdi Wolthuis in de bossen van Diever. De bus was in de Tweede Wereldoorlog buitgemaakt en begraven door het verzet in de buurt van onderduikershol De Wigwam, in het Drents-Friese Wold.

Arbeitseinsatz
Voor het Diever verzet was het bemachtigen van het bevolkingsregister van groot strategisch belang. De Duitse bezetter maakte niet alleen voor de Jodenvervolging gebruik van de uitstekende Nederlandse bevolkingsregisters, maar ook om te zien waar jongemannen woonden. Zij moesten zich namelijk vanaf halverwege 1943 melden voor de Arbeitseinsatz: tewerkstelling in Duitsland of bij het naburige vliegveld Havelte.

Overval
Om die reden werd vanuit het onderduikershol De Wigwam een overval op het gemeentehuis voorbereid. Met medewerking van burgemeester Meyboom en eerste ambtenaar Thijs Drupsteen  hij werd een jaar later gefusilleerd - werd het register in de nacht van 9 op 10 november 1943 ontvreemd en begraven. Het bevolkingsregister van Diever werd, ondanks aandringen van de Duitsers, in oorlogstijd nooit hersteld.

De documenten die in de melkbus zaten bleken na 75 jaar in de grond behoorlijk beschimmeld en al deels vergaan te zijn. Vanwege de grote historische waarde heeft het Drents Archief de melkbus en de bevolkingsregisters laten behandelen met speciale röntgenstralen om schimmels en andere ziektekiemen te bestrijden. Daarmee blijven de objecten ook in de toekomst veilig bewaard. Een deel van het bevolkingsregister zal de komende maanden ook te zien zijn in het Drents Archief.

75 jaar vrijheid
In 2020 is het 75 jaar geleden dat het grootste deel van Nederland werd bevrijd. Hier wordt ook in het Drents Archief uitgebreid bij stilgestaan. Dit doen we in de aanloop naar 5 mei, maar ook in de maanden daarna besteden we met verschillende projecten, voor uiteenlopende doelgroepen aandacht aan deze belangrijke gebeurtenissen. Houd onze website en social media in de gaten voor het actuele programma.